Jacek Jastrzębski, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, wygłosił wykład wprowadzający do konferencji naukowej pt. “Zagrożenia przestępczością korupcyjną – perspektywa instytucjonalna”. Organizatorami konferencji była Akademia Policji w Szczytnie oraz Biuro Zwalczania Przestępczości Ekonomicznej Komendy Głównej Policji.

“Jesteśmy organem nadzoru nad rynkiem finansowym. Ustawodawstwo polskie kształtuje Komisję jako organ nadzoru zintegrowanego, to znaczy w zakresie kompetencji Komisji Nadzoru Finansowego pozostaje nadzór nad całym rynkiem finansowym, czyli obejmujemy naszą właściwością zarówno sektor bankowy, sektor ubezpieczeniowy, jak i rynek kapitałowy. Co więcej, zakres naszych zadań ustawicznie się poszerza, tzn. kolejne obszary rynku finansowego są poddawane naszemu nadzorowi. Dobrym przykładem jest w tym zakresie duża nowelizacja przepisów prawa, która wchodzi w życie od 1 stycznia 2024 r. i poddaje naszemu nadzorowi rynek instytucji pożyczkowych” – powiedział Jacek Jastrzębski. Wskazał, że w miarę, jak rynek finansowy staje się coraz bardziej skomplikowany, także wiedza związana z tym obszarem staje się coraz bardziej specjalistyczna. “Nasze kompetencje stają się coraz bardziej wysublimowane, wyrafinowane, ale też przez to często ulegają pewnemu zawężeniu. Z tego wynika też konieczność współpracy międzyinstytucjonalnej. Bo odpowiedzią na tę specjalizację i na coraz bardziej szczegółową wiedzę wymaganą dla realizacji naszych zadań, jest współpraca między instytucjami” - powiedział. 

Przewodniczący KNF wskazał, że na przełomie 2018 i 2019 roku miała miejsce duża nowelizacja przepisów ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym. “Jedną ze zmian było przekształcenie Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w państwową osobę prawną. To miało na celu wzmocnienie niezależności organu nadzoru, jego wyodrębnienie budżetowe, organizacyjne, kadrowe itd. Zmianom tym towarzyszyły też nowelizacje będące pokłosiem między innymi afery GetBack. Te zmiany polegały między innymi na tym, żeby otworzyć możliwość wymiany informacji między Komisją Nadzoru Finansowego a innymi instytucjami. Wśród tych instytucji jest m.in. Policja. Operacjonalizacji tej wymiany informacji służą stosowne porozumienia. Mamy porozumienie zawarte między Komendantem Głównym Policji a Przewodniczącym Komisji Nadzoru Finansowego, które właśnie tę współpracę formalizuje. To stanowiło dla nas impuls do podjęcia działań wykraczających daleko poza to, co przybiera jedynie postać formalnego porozumienia – ustawa stworzyła nam jedynie możliwości, natomiast wypełnienie tych możliwości było w naszych rękach. Miałem to szczęście, że w owym czasie pozyskałem do współpracy osoby, które bardzo mocno wsparły mnie w tym redefiniowaniu mandatu Komisji Nadzoru Finansowego, jeżeli chodzi o przeciwdziałanie przestępczości na rynku finansowym. Kluczowe było bowiem uruchomienie tej współpracy na poziomie czysto operacyjnym, międzyludzkim, bo oczywiście porozumienie można zawrzeć, bariery prawne dla wymiany informacji można wyeliminować, natomiast kluczowe jest wyrobienie w sobie takiej pragmatyki działania, która powoduje, że te narzędzia są wykorzystywane. Innymi słowy, chodzi o to, żeby właściwe osoby pracujące w Urzędzie Komisji Nadzoru Finansowego czy właściwe osoby służące w Policji miały ten odruch, miały ten nawyk, że jeżeli pojawiają się jakieś sprawy, gdzie widzimy, że możemy pomóc, albo że widzimy, że ta druga strona może nam pomóc, żeby był ten odruch sięgnięcia po telefon, sięgnięcia po komputer, skontaktowania się i realizacji tej współpracy” - powiedział.

Jacek Jastrzębski zaznaczył, że nie ma żadnej wątpliwości co do tego, że istnieje oczekiwanie społeczne dotyczące coraz większej aktywności organu nadzoru finansowego w obszarze przeciwdziałania przestępczości na rynku finansowym. “Widzimy wyraźnie potrzebę, żeby wyjść poza nasz tradycyjny gorset dotyczący nadzoru nad rynkiem finansowym, zakładającego koncentrowanie się jedynie na przestrzeganiu przez podmioty nadzorowane wskaźników kapitałowych, płynnościowych czy wynikowych itd. Identyfikujemy w ostatnim czasie istotne problemy na styku rynku finansowego działającego legalnie oraz tego obszaru, gdzie podmioty wykorzystując często swoją wiedzę i na swój sposób pojęte kompetencje, poszukują takich formuł działania, które będą ostatecznie prowadziły do strat po stronie uczestników rynku finansowego, do osłabienia zaufania do instytucji rynku finansowego i ostatecznie też do osłabienia zaufania do instytucji państwa. Wychodzimy więc naprzeciw tym oczekiwaniom, stosownie rewidując czy rozszerzając nasz mandat tak, aby poza tym tradycyjnym nadzorem analitycznym czy inspekcyjnym nad rynkiem finansowym obejmował on też większą aktywność, jeżeli chodzi o identyfikację nieprawidłowości na rynku finansowym. A takich zdarzeń jest coraz więcej. Ostatnie lata przyniosły bardzo duży rozkwit szeroko pojętej przestępczości na rynku finansowym” - powiedział. “W czasie pandemii bardzo wiele kontaktów z instytucjami finansowymi czy interakcji gospodarczych, przeniosło się do sfery online. Przełamaliśmy wiele barier, jeżeli chodzi o korzystanie z wielu usług czy z wielu produktów bez kontaktu fizycznego. Ta nisza została jednak bardzo szybko i sprawnie zagospodarowana także przez przestępców. Liczba ataków czy prób wyłudzeń, prób oszustw z wykorzystaniem kanałów zdalnych czy technologii informatycznych wzrosła niepomiernie. To otwiera oczywiście dla nas istotne pole do działania. Widzimy też, że uczestnicy rynku finansowego są otwarci na wszelkie formy inwestowania czy aktywności, które gwarantują im ponadprzeciętne stopy zwrotu, większe, niż można uzyskać na lokacie bankowej na rachunku bankowym. Niestety, przez to ulega osłabieniu też ich czujność, co też jest bardzo dobrze wykorzystywane przez różnego rodzaju grupy przestępcze, które w niezwykle skuteczny sposób są w stanie posługiwać się metodami psychotechnicznymi, nakłaniać tych ludzi do powierzenia swoich środków” - dodał. 

Wskazał, że na przestrzeni ostatnich lat, wychodząc naprzeciw przemodelowanemu mandatowi KNF, w Urzędzie dokonały się spore zmiany organizacyjne. “Z Departamentu Postępowań Sankcyjnych, który prowadził wszystkie postępowania i administracyjne i karne, wyodrębniliśmy Departament Spraw Karnych. Został w istotny sposób wzmocniony kadrowo. Poza tym Departament Spraw Karnych dostał ode mnie także specjalne zadanie, aby w maksymalnym stopniu wykorzystywać instytucję tak zwanego postępowania wyjaśniającego, która przyznaje Komisji możliwość działania także wobec podmiotów innych niż podmioty nadzorowane. Zaczęliśmy tego narzędzia intensywnie używać i uważamy, że to jest dla nas narzędzie bardzo wartościowe do tego, aby na tej podstawie eliminować nieprawidłowe praktyki na rynku finansowym. 

Jacek Jastrzębski podkreślił, że współpraca UKNF i Policji nie polega tylko na wymianie informacji, lecz polega przede wszystkim na wymianie wiedzy i doświadczeń. “Nie zakładamy, że będziemy pełnili taką rolę w systemie bezpieczeństwa ekonomicznego państwa, jak pełni Policja czy inne służby, bo każdy ma swoje zadania. Natomiast uważamy, że np. jeżeli chodzi o ocenę zgodności modeli biznesowych z przepisami ustaw regulujących rynek finansowy, czy jeżeli chodzi o potencjalną ocenę skutków wdrożenia pewnych modeli biznesowych dla bezpieczeństwa finansowego uczestników rynku, to tutaj możemy naszymi kompetencjami i wiedzą służyć i chcemy być takim naturalnym zapleczem kompetencyjnym dla Policji i dla innych służb. Natomiast w drugą stronę też rozumiemy, że Policja i inne służby mają pewne narzędzia chociażby dotyczące pozyskiwania informacji, weryfikacji tych informacji,  których z kolei my nie mamy i uzupełnienie tej wiedzy i doświadczeń tymi ustaleniami instytucji posiadających inne narzędzia, uważam, że pozwala nam realizować synergię” – powiedział. Dodał, że inwestycja UKNF w kompetencje w obszarze przeciwdziałania przestępczości na rynku finansowym była inwestycją właściwą. “Zamierzamy dalej rozwijać nasz Departament Spraw Karnych, rozwijać go kompetencyjnie i kadrowo, tak aby w coraz większym stopniu odpowiadał on na potrzeby społeczne i też aby był takim interfejsem w kontaktach z Policją i z innymi służbami. Mimo, że uważam, że bardzo dużo zostało zrobione, to jednak nie ustajemy w dalszych wysiłkach, aby ta współpraca była jeszcze bardziej intensywna i jeszcze bardziej skuteczna. Cieszy nas bardzo każda realizacja, którą możemy się pochwalić jako podmiot współpracujący, podmiot dostarczające informacje, czy wspierający właściwe służby” – dodał.

Wystąpienie Przewodniczącego KNF dostępne jest na YouTube. 

Galeria zdjęć